Osmanlı İran İlişkileri

Osmanlı İran ilişkileri Osmanlı Devleti'nin duraklama döneminde yoğunlaşmıştır. İki devletin bu dönemde uzun yılları birbiriyle savaş halinde geçmiştir. Aslında Osmanlı bu dönemde iç isyanların patlak vermesiyle yoğun bir şekilde baş etmeye çalışmış, İran Devleti Osmanlı'ya kaybettiği toprakları bu karışıklıkları fırsat bilerek almak istemiş ve Osmanlı'yı uğraştırmıştır.

Batı'da geniş topraklar kazanan Osmanlı, politikasını doğuya yönelttiğinde ilk ilişki kuruduğu devlet İran olmuştu. Kanuni döneminde gerçekleştirilen Amasya Antlaşması İran içerisindeki karışıklıklardan dolayı bozulunca tüm kararsızlıklara rağmen İran'a müdahale edilmiş ve karşılıklı savaşlar yaşanmıştı. Ferhat Paşa (İstanbul) Antlaşması ile sağlanan barış sonucu Osmanlı doğudaki en geniş sınırlarına ulaşmış oldu.

Bir kere kırılma yaşayan ve bozulan Osmanlı İran ilişkileri bir daha tamamen düzelemedi ve iki devletin birbiriyle güç savaşı sürmeye devam etti. Osmanlı'nın 3. Mehmet döneminde Tebriz ve Revan'ı alması ve ardından da 1. Ahmet'in faaliyetleri iki devletin arasını iyice açtı. İran, Ferhat Paşa Antlaşması'nın öcünü alamamış üzerine daha da toprak kaybetmişti. Bu sebeplerle İran, Osmanlı'nın içinde bulunduğu zor durumu fırsat bilerek devlete saldırdı. Osmanlı bu dönemde bir yandan Celali İsyanları ile uğraşıyor. Bir yandan da Avusturya ile savaşıyordu. İran'ın bu hamlesine başarılı bir hamleyle karşılık veremeyen Osmanlı devletle Nasuh Paşa Antlaşması'nı imzalamak zorunda kaldı ve Ferhat Paşa Antlaşması ile İran'dan aldığı yerleri onlara geri verdi. İran'da Osmanlı'ya vergi olarak 200 deve yükü ipek yolladı.

İran, Nasuh Paşa Antlaşması'nın vergi yükümlülüklerine uymadı ve tekrar üzerlerine sefer düzenlenmesi tehdidiyle karşı karşıya kaldılar. Barış istemek zorunda kalarak Osmanlı ile Serav Antlaşması'nı imzaladılar ve Nasuh Paşa antlaşmasının tekrar düzenlenmesi sağlandı.

1622'de ise İran, Osmanlı Devleti'ne karşı en büyük hamlesini yaparak Bağdat'a girince iki devlet arasındaki en uzun süreli savaşlar başladı. 4. Murat devlet içerisindeki otoritesini sağladıktan sonra İran'a yöneldi ve iki sefer düzenledi. Bunlar Revan ve Bağdat'a gerçekleşti ve sonunda Kasr-ı Şirin Antlaşması imzalandı. Buna göre Bağdat Osmanlı'ya geri verildi. Revan ve Azerbaycan İran toprağı sayıldı. Bu antlaşma aslında Türkiye'nin bugünkü İran sınırını da çizmiş oluşuyla da bilinir.