İlk Osmanlı Parası
26 Haziran 2024

İlk Osmanlı Parası


Osmanlı Dönemi'nin ilk parası, gümüşten imal edilmesi sebebiyle "Akçe" ismini alarak, 1327 yılında Bursa'da Orhan Gazi tarafından bastırılmıştır. Osmanlı Devleti'nin temel para birimi olan Akçe'nin ilk üretim aşamalarında üzerinde tarih bulunmazken, I. Bayezid döneminde akçelerin üzerinde tarih basılma uygulamasına geçilmiştir. Parasal değeri açısından, yapılan araştırmalara göre üç akçenin bir paraya eşit olduğu bilinmektedir. Bir kuruş ise yüz yirmi akçeye eşit kabul edilmektedir. Uzun yıllar boyunca Osmanlı Dönemi'nde sadece akçe kullanılmıştır. Ancak, 1687 yılında bu sistem yerini kuruş usulüne bırakmıştır. Kuruşun kesir birimi olarak "mangır" adı verilen bakır paralar da bu dönemlerde bastırılmıştır. İki mangır bir akçe sayılırken, bir kıyye halis bakırdan 800 mangır para basılmıştır. Kuruş dönemi de 1870'te liranın basılmasıyla son bulmuştur.

İlk Osmanlı Parası Olan Akçe'nin İsmi Nereden Gelmektedir?

"Ak" (Beyaz, parlak) para anlamında kullanılan akçe, ilk sikkesi gümüşten imal edildiği için bu ismi almıştır. Günümüzde kullanılan "Ak akçe kara gün içindir" atasözü de, ilk Osmanlı parasının beyaz gümüşten imal edildiğini kanıtlar niteliktedir. İlk üretildiği zaman gümüş para anlamı taşıyan akçe, 15. yüzyıldan sonra "Akçe-i Osmâni" adıyla Osmanlı parası karşılığı olarak kullanılmıştır. Dönemin padişahlarına göre akçenin isminde birçok değişiklik olmuştur. Bu isimleri şöyle sıralayabiliriz:
  • Geçer akçe
  • Kalp akçe
  • Avarız akçesi
  • Lala Yürgüç akçesi
Osmanlı Dönemi'nde paranın değerinin düşmesine göre de akçeye farklı isimler verilmiştir. Bunlar:
  • Kırpık akçe
  • Züyuf akçe
  • Kızıl akçe
  • Çil akçe
İlk Osmanlı Parası’nın Üzerinde Hangi İbareler Yer Almaktaydı?

Doksan ayar gümüşten yapılan ilk Osmanlı akçesi, altı kırat ve 1,154 gram ağırlığındadır. Zamanla düşük ayarda ve farklı ağırlıklarda basılan akçelerin bir yüzünde, ülkenin inanç sistemini belirtmesi maksadıyla Kelime-i Şahadet ve Dört Halife'nin isimleri yer almaktadır. Arka yüzünde ise dönemin padişahının ismi bulunmaktadır. Sadece Osmanlı'nın Fetret Devri'nde Timur Han'ın ismi yer almış ve bu isim sonradan paranın ön kısmından kaldırılmıştır.

İlk Osmanlı Parası Hangi Padişahlar Tarafından ve Hangi İsimlerle Bastırılmıştır?

İlk Osmanlı sikkesi, Osman Gazi tarafından Bursa'da bastırılmıştır. Bu para biriminin ön yüzünde "Darebe Osman Bin Ertuğrul" ibaresi bulunmaktaydı.

İlk Osmanlı akçesi, Orhan Gazi tarafından yine Bursa'da bastırılmıştır. Bu akçenin bir tarafında Kelime-i Şehadet, diğer tarafında ise Dört Halife'nin ismi yer almaktaydı. Ayrıca "Orhan Bin Osman" (Osman'ın Oğlu) ifadesi ile basıldığı yeri simgelemesi açısından Bursa ismi ve Orhan Gazi'nin beyliğe geçişini simgeleyen üç sayısı yer almaktaydı.

I. Murad Zamanında Basılan Paralar Nasıldır?

I. Murad zamanında gümüş akçeler bastırılmasının yanında, basılış yerleri bulunmayan pul, mangır ve fels özelliğinde bakır paralar da basılmıştır.

I. Bayezid Zamanında Basılan Paralar Nasıldır?

I. Bayezid zamanında, üzerinde tarih basılı olan gümüş ve bakır paralar bulunmaktadır. %90 ayarında gümüş kullanılan bu paralar dışında devletin altın parasının bulunmaması sebebiyle Venediklilerin altın dukası kullanılmaktaydı.

I. Bayezid'in oğlu Süleyman Çelebi ise kendi bastırdığı paraların üzerinde tuğra kullanmıştır.

I. Mehmed Döneminde Basılan Paralar Nasıldır?

I. Mehmed döneminde Bursa, Edirne, Amasya gibi şehirlerde basılan birçok akçe bulunmaktadır. Timur Bey'in Osmanlılar üzerinde bir dönem hakimiyet kurmasıyla, I. Mehmed, Osmanlı paralarının bir yüzünde Timur ibaresini de kullanarak hakimiyetini tanımıştır. Bir yüzünde Kelime-i Şahadet, basıldığı yeri simgeleyen Bursa ve tarih olmasının yanında, diğer yüzünde "Demur (Tîmûr) Han Gürgâh, Muhammed ibni Bayezid Han halledullahü mülkehü" ibareleri yer almaktaydı.

II. Murad Döneminde Basılan Paralar Nasıldır?

Bursa, Edirne, Ayaslug, Bolu gibi şehirlerde II. Murad tarafından da bastırılmış akçeler bulunmaktadır. Bursa'da bastırılarak mangır adı verilen paranın üzerinde Osmanlıların Kayı boyundan geldiğini simgeleyen bir damga bulunmaktaydı.

II. Mehmed (Fatih) Döneminde Bastırılan Paralar Nasıldı?

Babasının ölümünden sonra, II. Murad dönemindeki paraları kaldıran II. Mehmed, Bursa, Ayaslug, İstanbul, Üsküp gibi şehirlerde 5,25 kırat ağırlığında yeni akçeler bastırmıştır. %90 ayar gümüşten yapılan bu akçelerin bir yüzünde "Sultânü'l-Berreyn ve Hâkânü'l-Bahreyn es-Sultân İbn-is-Sultan" ibaresi bulunurken, diğer yüzünde ise "Muhammed ibni Murad Han halledullahü mülkehü duribe fî Kostantiniyye sene 875" ibaresi yer almaktaydı. Bu döneme kadar hiç altın parası bulunmayan Osmanlı Devleti'nin ilk altın parası, Fatih tarafından "sultanî" ismiyle 1478 yılında bastırılmıştır.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Editörün Seçtiği

Orhan Gazi Hayatı

Orhan Gazi Hayatı

Haber Bülteni

Popüler İçerik

Osmanlı Hukuk Sistemi Nasıl İşliyordu?

Osmanlı Hukuk Sistemi Nasıl İşliyordu?

4. Murat Dönemi ve Savaşları

4. Murat Dönemi ve Savaşları

2. Beyazıt Dönemi ve Fetihleri

2. Beyazıt Dönemi ve Fetihleri

Osmanlı Deniz Kuvvetleri

Osmanlı Deniz Kuvvetleri

Şah Sultan Hayatı ve Ölümü

Şah Sultan Hayatı ve Ölümü

Güncel

Pargalı İbrahim Hayatı ve Dönemi

Pargalı İbrahim Hayatı ve Dönemi

Güncel

19 Yüzyılda Osmanlı Devleti

19 Yüzyılda Osmanlı Devleti

Güncel

Osmanlı Devlet Yapısı

Osmanlı Devlet Yapısı

Genç Osman Nasıl Öldürüldü

Genç Osman Nasıl Öldürüldü

Osmanlı Devleti Yükselme Dönemi

Osmanlı Devleti Yükselme Dönemi

Osmanlı Devleti Haritası

Osmanlı Devleti Haritası

Osmanlı Edebiyatı

Osmanlı Edebiyatı

Yavuz Sultan Selim

Yavuz Sultan Selim

Ertuğrul Gazi Hayatı ve Dönemi

Ertuğrul Gazi Hayatı ve Dönemi

İltizam Özellikleri ve Uygulanışı

İltizam Özellikleri ve Uygulanışı

Halime Sultan. Hayatı ve Ölümü

Halime Sultan. Hayatı ve Ölümü

Osmanlıda Eğitim Sistemi Nasıldı?

Osmanlıda Eğitim Sistemi Nasıldı?

Osmanlı Toplum Yapısı Nasıldı?

Osmanlı Toplum Yapısı Nasıldı?

Rodosun Fethi ve Tarihi

Rodosun Fethi ve Tarihi

Osmanlı Alfabesi Yazılışı ve Okunuşu

Osmanlı Alfabesi Yazılışı ve Okunuşu

Osmanlı Akıncılarının Özellikleri?

Osmanlı Akıncılarının Özellikleri?

Osmanlı Sadrazamları Grevleri ve Yetkileri

Osmanlı Sadrazamları Grevleri ve Yetkileri

Orhan Gazi Dönemi Fetihler

Orhan Gazi Dönemi Fetihler

1. Selim Dönemi Fetihler

1. Selim Dönemi Fetihler

3. Murat Dönemi Yapılan Yenilikler

3. Murat Dönemi Yapılan Yenilikler

3. Mehmet Dönemi ve Savaşları

3. Mehmet Dönemi ve Savaşları