Osmanlı Devleti'nin kurucusu olarak bilinen Osman Bey, sadece kendi başına değil, büyük bir Türk tarihine ve göçebe bir Türk toplumuna dayanarak bu devleti kurmuştur. Osmanlılar, yani Osmanoğulları, 13. yüzyılda diğer beyliklerden farklı olmayan, küçük ve güçsüz bir beylikti. Bu beylik, Türk topraklarının kuzeybatı ucunda bulunuyordu ve Bizans'ın tehditleri altında yaşıyordu. Osmanlıların ataları, Selçuklu istilaları ve Moğol fetihleri sonucunda Ermenistan'a göç eden Oğuz boyu Kayılar'dan gelmektedir. Ancak bu ırkın kökleri hakkında kesin bilgilere ulaşmak maalesef mümkün değildir.

1255 yılında Van Gölü kıyısındaki Ahlat yöresine yerleşen Kayılar, Süleyman adında bir liderin otoritesine girmişlerdir. Süleyman'ın oğlu ya da torunu olan Ertuğrul ve çocukları Savcı ve Gündüz'ün isimleri Türkçedir. Ertuğrul ismi, güçlü bir şekilde totemizmi çağrıştırdığından, İslamiyet'in kabul edildiği görüşü kesin değildir. Ertuğrul hakkında birçok efsane bulunmaktadır ve gerçekten yaşayıp yaşamadığı bile net olarak bilinmemektedir. Ancak Moğol istilasından kaçan bir komutan olduğu hemen hemen kesindir. Osmanlıların tarihi, gerçek anlamda Ertuğrul'un üçüncü oğlu olan Osman Bey ile başlar. Osman Bey, adını alan ve otuz altı halefinin yöneteceği Osmanlı Devleti'nin kurucusu olarak bilinir. Osman Bey, dağınık beyliklerin itaat ettiği ve çevresi tarafından çekinilen bir hükümdar olmuştur. Bu başarıda sahip olduğu askeri birlikler ve kayınbabası Şeyh Edebali'nin etkisi büyüktür.

Osmanlı Devleti'nin ilk dönemlerinde, Müslüman Anadolu'da ne kadar serüvenci ve din savaşçısı varsa Kayı boyuna katılıyordu. Kayılar, diğer uç beylerinden farklı olarak Selçuklu taht kavgalarına karışmıyor ve tüm çabalarını Bizans ile savaşmak için harcıyorlardı. Şansları da oldukça yaver gidiyordu.

Osman Gazi, 1290 yılında, imparatorluğun resmi kuruluş tarihi olan 1299'dan önce birçok kale ele geçirmiş ve Yenişehir'e yerleşmiştir. 1317 yılından itibaren, Orta Asya'nın 10, 100, 1000 kişilik birimler şeklinde düzenleme temeline dayanan eski askeri sistemi muhafaza eden, ancak istekleri sınırsız ve disiplinsiz askerlerden oluşan orduların komutasını Orhan Bey'e bırakmıştır. Ayrıca ona iki önemli Hristiyan kenti olan Bursa ve İznik'i ele geçirme görevini vermiştir. Orhan Bey, 1326 yılında Bursa'ya girdiğinde ve burayı başkent yaptığında, babası Osman Bey'in hayatta olup olmadığı bilinmemektedir. Ancak, bugün kentin en güzel yapılarından biri olan türbeye gömüldüğünü biliyoruz.

Osmanlı Devleti'ni kim kurdu sorusuna Osman Bey cevabını verebiliriz. Ancak Osman Bey'in temellerini attığı bu devleti kim devraldı ve büyüttü dersek, Orhan Bey cevabını vererek büyük imparatorluğun kuruluş tarihini özetleyebiliriz. Osman Bey dönemi hakkında geniş çaplı bilgilere ulaşılamasa da, geleneksel Türk toplumunu yansıtan güçlü bir topluluğa hükümdarlık yaptığını söyleyebiliriz.

Osmanlı Devleti'nin kuruluş aşamalarında önemli rol oynayan bazı unsurlar şunlardır:

Bu unsurlar, Osmanlı Devleti'nin kuruluşunu ve erken dönem başarısını şekillendiren temel dinamiklerdir.