II. Selim, 28 Mayıs 1524 tarihinde, Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan'ın oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun 11. padişahı ve 90. İslam halifesi olarak bilinir. Döneminde "Sarı Selim" olarak anılmıştır.

II. Selim'in çocukluğu İstanbul'daki Eski Saray'da geçmiştir. 27 Haziran 1530 tarihinde, Şehzade Mehmed ve Mustafa ile birlikte At Meydanı'nda görkemli bir törenle sünnet edilmiştir. 16 yaşına kadar saray eğitimi almış, ardından 1542 yılında Konya Sancak Beyi olarak atanmıştır. 1544'ten 1558'e kadar Manisa Sancak Beyi olarak görev yapmıştır. Manisa'daki görevi sırasında av partileri ve eğlence düşkünlüğü ile tanınmıştır. 1558'de tekrar Konya Sancak Beyi olmuş ve bu görevi 1562'ye kadar sürdürmüştür.

Babası Kanuni Sultan Süleyman hayattayken, 1553'ten itibaren kardeşleriyle taht kavgalarına başlamıştır. Şehzadeler Mustafa, Murad, Mahmud, Mehmed, Cihangir ve Abdullah, Kanuni'nin sağlığında hayatlarını kaybetmişlerdir. Hürrem Sultan, tahta Selim ya da Beyazıt'ın geçmesini istemekteydi. Hürrem Sultan'ın 1558'de ölmesiyle, iki kardeş arasındaki kavga şiddetlenmiş ve 1559'da Konya yakınlarında bir muharebe başlamıştır. Sağduyusu ve sabrı ile babasını arkasına alan Selim, bu savaştan galip ayrılmıştır. Beyazıt'ın sığındığı Safevi Devleti tarafından öldürülmesiyle, Kanuni'nin tek veliahtı kalan Şehzade Selim, 1562'de Kütahya Sancak Beyi olmuştur.

Kanuni'nin 1566'da Zigetvar Kuşatması sırasında ölüm haberini Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa'nın mektubuyla öğrenen Selim, İstanbul'a doğru yola çıkmıştır. 30 Eylül'de Bostancıbaşı Davut Ağa tarafından saltanat kayığı ile Topkapı Sarayı'na götürülmüştür. II. Selim'in padişahlığı, Tophane ve Tersane'den atılan toplarla halka ilan edilmiştir. Tahta çıktıktan hemen sonra babasının cenazesini ve orduyu karşılamak üzere Belgrad'a doğru yola çıkmıştır. Belgrad'daki cenaze namazının ardından, babasının naaşını İstanbul'a göndermiş ve orduyla birlikte Aralık ayında İstanbul'a varmıştır. Osmanlı tarihinin sefere çıkmayan ve devletle ilgilenmeyen ilk padişahı olan II. Selim, yönetimi Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa'ya bırakmıştır.

Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümünden sonra, 1566 yılında Sokullu Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Ceneviz ve Venediklilerden Sakız Adası'nı alarak boğazların güvenliğini sağlamıştır.

II. Selim'in babasının cenazesi karşılanırken, Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki ordu, Drava Nehri üzerindeki Bobokça Kalesi'ni fethetmiştir.

Osmanlı egemenliğinde olan Yemen'de, 1567 yılındaki isyandan sonra birliği yeniden sağlamak amacıyla Özdemiroğlu Osman Paşa ve Şam Beylerbeyi Lala Mustafa Paşa, 1568 yılında sefere çıkmışlardır. Taiz ve Kahire kaleleri, Aden ve Sana yeniden Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Kanuni Sultan Süleyman döneminde imzalanan barış anlaşması, 1562 yılında bozulmuştu. 17 Şubat 1568 tarihinde Edirne Antlaşması imzalanarak, Avusturya ile barış tekrar sağlanmıştır.

Sumatra Adası'nın kuzeybatısında yer alan Açe Sultanlığı, Portekizlilerin hedefi haline gelmişti ve Osmanlı'dan yardım talep etmişti. Kanuni Sultan Süleyman'ın ölüm haberi üzerine, II. Selim gereken yardımı yapma sözü vermiştir. 1569 yılında Osmanlı donanması Açe'ye doğru sefere çıkmış ve Açe Sultanlığı'nı Osmanlı himayesine almıştır.

1569 Sumatra seferi sırasında, Sokullu Mehmed Paşa tarafından yönetilen Osmanlı kuvvetleri, Aden ve Kahire Kalesi'ni ele geçirmiştir.

Kuzeyde ortaya çıkan Rus tehdidi sebebiyle, Sokullu Mehmed Paşa, Volga ve Don nehirlerini bir kanalla birleştirip, Karadeniz ile Hazar Denizi'ni bağlamayı ve böylece Rusların güneye ilerlemesini engellemeyi planlamıştır. Ancak kış şartları nedeniyle bu projede başarı sağlanamamıştır.

Ruslarla Astrahan'ın alınması için yapılan savaş başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Kırım Hanı Devlet Giray Han tarafından iki kez Rus tehdidi bertaraf edilmeye çalışılmıştır, ancak bunda başarı sağlanamamıştır. Bu aşamadan sonra Rus fetihleri kabul edilmiştir ve bir Rus devleti oluşumu başlamıştır.

Behram Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, 1570 yılında Kevkeban Kalesi'ni almış ve Yemen'le barış yapmıştır.

Sokullu Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, 1571 yılında Kıbrıs'ı fethederken Dalmaçya'yı da ele geçirmiştir.

Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı gölü haline gelen Akdeniz'de, Venediklilerin son sığınma yeri olan Kıbrıs, 1571 yılında fethedilmiştir.

Kıbrıs'ın fethi, Avrupalıların Kutsal İttifak oluşturmasına sebep olmuştur. Haçlı donanmasına karşı yenilgiye uğrayan Osmanlı donanması, bu savaşta ilk kez yakılmıştır. Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa, Venedik elçisine "Biz Kıbrıs'ı almakla sizin kolunuzu kopardık, siz donanmamızı yakmakla sakalımızı tıraş ettiniz. Kopan kol yerine gelmez, tıraş edilen sakal daha gür çıkar" demiştir. Bu muharebenin başarılı olan denizcisi Uluç Ali Paşa, Kaptan-ı Derya'lığa getirilmiş ve yeni bir donanma inşa edilmiştir. 1572 yılında Akdeniz'e açılan donanma sebebiyle, Venedik barış istemiştir. 1573 yılında barış imzalanmış ve Osmanlılara savaş tazminatı ödenmesi kararlaştırılmıştır.

1574 yılında yapılan Tunus seferini Uluç Ali Paşa yönetmiş ve kenti fethetmiştir. O yıl Tunus Eyaleti kurulmuştur.

Selim, divan edebiyatında "Selimi" mahlasını kullanarak şiirler yazmış ve bir divanı bulunmaktadır. Özellikle eşi Nurbanu Sultan'a yazdığı şiirler, divan edebiyatının en güzel örnekleri arasında sayılır. İmarcı bir padişah olan II. Selim, Mekke-i Mükerreme'nin su yollarının tamir edilmesini, Aziz Efendi Tekkesi'nin inşa edilmesini, Mescid-i Haram'ın mermer kubbelerinin yapılmasını, Navarin Limanı'nı gören kuleyi ve Lefkoşa Selimiye Camii'ni yaptırmıştır. Ayrıca Ayasofya Camii'ni yeniden onarmış ve Mimar Sinan'a Selimiye Camii'ni inşa ettirmiştir.

II. Selim, 8 yıl saltanatta kalarak, 15 Aralık 1574 tarihinde vefat etmiştir. Büyük oğlu III. Murad, 22 Aralık 1574 tarihinde tahta geçmiştir.